Էստրոգենի ազդեցությունը օստեոպորոզի զարգացման վրա

1980-ականներին մարդկային օստեոբլաստների վրա հայտնաբերվել են ընկալիչներ էստրոգենի նկատմամբ, որոնք առաջ են բերել էստրոգենների և օստեոցիտների փոխհարաբերությունների տեսությունը: Ոսկորը բարդ հյուսվածք է, որը բաղկացած է սպիտակուցների և հանքանյութերի մատրիքսից, ինչը նրան տալիս է մարմնի շարժումներն իրականացնելու ճկունություն և ուժ: Ոսկորը պարունակում է մի շարք մասնագիտացված բջիջներ, ներառյալ օստեոցիտները, որոնք մասնակցում են այս մատրիցայի պահպանմանը: Մարդու կյանքի ընթացքում ինչպես արտաքին (էկոլոգիա, դիետա, ապրելակերպ և այլն), այնպես էլ ներքին (գենետիկական հակում, հանքային նյութափոխանակության անհատական հատկություններ) գործոններն ազդում են առողջ ոսկրի կառուցվածքի պահպանման վրա: Հիմնական գործոններից մեկը կանանց սեռական հորմոնն է՝ էստրոգենը: Էստրոգենի պակասը հանգեցնում է ոսկրային նյութափոխանակության հավասարակշռության վերաբաշխմանը դեպի ներծծման գործընթացներ` կապված ոսկրային բջիջների գործունեության, կալցիտոնինի և ցիտոկինների սինթեզի հետ (միջլեուկիններ, ուռուցքի նեկրոզային գործոն): Էստրոգենները ճնշում են օստեոկլաստների գործունեությունը, ազդում են օստեոբլաստների տարբերակման, տարածման և ֆունկցիոնալ ակտիվության վրա: Էստրոգենի անբավարարությունն ուղղակիորեն ազդում է ոսկրերի վերափոխման ցիկլի վրա` երկու մեխանիզմի միջոցով. առաջին հերթին՝ այն մեծացնում է հիմնական բազմաբջջային ստորաբաժանումների ակտիվացման հաճախականությունը, ինչը հանգեցնում է ոսկրային հյուսվածքի նյութափոխանակության մակարդակի բարձրացմանը, և երկրորդ՝ օստեոկլաստների ապոպտոզը արգելափակելու արդյունքում, այն երկարացնում է կլանման փուլը: Այս գործոնները հանգեցնում են այնպիսի փոփոխությունների՝ բացի նրանից, որ օստեոբլաստները չեն հասցնում այն լրացնել: Մի քանի բնածին և ձեռք բերված հիվանդություններ կապված են բնական դաշտանադադարի ընթացքում երիտասարդ կանանց սեռական հորմոնների պակասի հետ: Ձվարանների  ձեռքբերովի անբավարարության համախտանիշը  ձվարանների հյուծման սինդրոմի և վիրաբուժական դաշտանադադարի հետևանք է: Դաշտանադադարը համարվում է վաղաժամ, երբ տեղի է ունենում մինչև 40 տարեկան և վաղ՝ 40–45 տարեկան ժամանակահատվածի սկզբում: Դաշտանադադար ունեցող կանայք ունեն օստեոպորոզի զարգացման մեծ ռիսկ, ինչը կարող է հանգեցնել կոտրվածքների և շարժունակության սահմանափակման:

Օստեոպորոզը մկանային-կմախքային համակարգի հիվանդություն է, որը բնութագրվում է ոսկրային հյուսվածքի զանգվածի անկմամբ և դրա  խախտմամբ` հանգեցնելով ոսկրային ուժի նվազմանը: Կոտրվածքները սովորաբար լինում են դաստակի, ողնաշարի և ազդրերի շրջանում: Օստեոպորոզը ախտորոշվում է 50-ից բարձր յուրաքանչյուր երրորդ կնոջ մոտ: Եվրոպայում, ԱՄՆ-ում և Ճապոնիայում այս ախտորոշմամբ մարդկանց ընդհանուր թիվը 75 միլիոն  է, այս թվի 80 %-ը կանայք են: Միևնույն ժամանակ, էստրոգենի համառ պակասություն կարող է առաջանալ նաև երիտասարդ աղջիկների մոտ, ինչը հետաձգում է ոսկրային պիկ զանգվածի առաջացումը, ինչն էլ հետագայում կարող է առաջացնել օստեոպորոզ։

Պիկ ոսկրային զանգվածը՝ ոսկրածուծի ամենաբարձր արժեքը, որը ձեռք է բերվել օնտոգենեզի պատճառով, կուտակվում է մինչև 30 տարի: Հավասարակշռությունը պահպանվում է ոսկրերի կլանման և ձևավորման միջոցով: