Վաղաժամ ծննդաբերություն

Վաղաժամ է համարվում այն ծննդաբերությունը, որը տեղի է ունեցել հղիության 22-37-րդ շաբաթների միջև ընկած ժամանակահատվածում։

Պատճառները

Գործոնները, որոնք կարող են դառնալ վաղաժամ ծննդաբերության պատճառ, շատ են։

Կնոջ առողջական վիճակը`

• տարատեսակ հիվանդություններ (սեռական ոլորտի հետ կապ չունեցող), 
• հորմոնային խանգարումներ (ձվարանների, մակերիկամների, հիպոֆիզի, վահանագեղձի հիվանդություններ), 
• բորբոքային պրոցեսներ, միզասեռական համակարգի վարակներ (ցիտոմեգալավիրուս, քլամիդիոզ, հերպես և այլն), 
• քրոնիկական վարակիչ հիվանդություններ (հեպատիտ, տոնզիլիտ)։

Արգանդի գործոններ`

• արգանդի կառուցվածքի արատ, 
• նորագոյացությունների առկայություն արգանդում, 
• ներարգանդային կպումներ, 
• սեռական ինֆանտիլիզմ։ 

Առանձին տեղ է գրավում իսթմիկացերվիկալային անբավարարությունը (արգանդի պարանոցի մկանների թուլացում): ԻՑԱ-ն կարող է լինել ինչպես ֆունկցիոնալ (սեռական ինֆանտիլիզմ կամ հորմոնային խանգարումներ), այնպես էլ օրգանական (ցերվիկալ կանալի փակող մկանների վնասում աբորտի կամ բարդ ծննդաբերության ընթացքում)։

Սեռական գործոններ.

• Պտղի զարգացման բնածին արատներ, գենետիկական հիվանդություն։ 
• Բարդացած հղիություն, որի պատճառ կարող է լինել՝ 
• գեստոզը, 
• ռեզուս-կոնֆլիկտը, 
• ընկերքի առաջադրությունը, 
• ընկերքի շերտազատումը, 
• պտղաջրի արտահոսք նախքան ծննդաբերությունը, 
• գերջրությունը,  
• բազմապտուղ հղիությունը։ 

Հասարակական գործոններ՝

• անորակ սնունդ, 
• վնասակար արտադրության հետ կապված աշխատանք, 
• ֆիզիկական ծանր աշխատանք, մեծ հոգնածություն, 
• ծխախոտի և ոգելից խմիչքների օգտագործում, 
• տարիք (18-ից փոքր և 30-ից մեծ), 
• սթրեսներ։

Ախտանշանները

Ըստ ընթացքի՝ վաղաժամ ծննդաբերությունը բաժանվում է երեք փուլի՝ սպառնացող, սկսվող, սկսված։

Վաղաժամ ծննդաբերության սպառնալիք

Սպառնացող վաղաժամ ծննդաբերության մասին են վկայում ձգող կամ նվվացող ցավը որովայնի ստորին շրջանում և գոտկային հատվածում։ Արգանդը պարբերաբար լարվում է, իսկ երեխայի շարժումները հաճախանում և դառնում անհանգիստ։

Սկսվող վաղաժամ ծննդաբերություն

Սկսվող վաղաժամ ծննդաբերության դեպքում ցավն ուժգնանում է և արյուն է նկատվում։ Արգանդի պարանոցը փափկում է և կարճանում (2,5սմ և փոքր), ցերվիկալ կանալը բացվում է 2-3սմ։

Սկսված վաղաժամ ծննդաբերություն

Ցավն ուժգնանում է, կծկանքները կրկնվում են 5-7 րոպեն մեկ, արգանդի պարանոցը հարթվում է, արգանդի օղը բացվում 3սմ և ավել։ Հնարավոր է պտղաջրի արտահոսք։ Արյունային արտադրությունը շատանում է։

Ախտորոշումը

Վաղաժամ ծննդաբերության սկիզբն ախտորոշելը բավականին դյուրին է։ Տեղեկությունների, գանգատների հավաքագրումից, մանկաբարձական արտաքին և ներքին զննումից և հետազոտություններից (ՈւՁՀ, ամնիոթեստ և այլն) հետո բժիշկը պարզում է վաղաժամ ծննդաբերության աստիճանը, պտղի ենթադրվող քաշը և որոշում հետագա գործողությունների մարտավարությունը։

Թերապիան

Նախքան բժշկի դիմելը որովայնի ստորին շրջանի ցավերի ի հայտ գալուն պես հարկավոր է պառկեցնել կնոջը և հոգեհուզական հանգիստ ապահովել։ Ցանկալի է նրան հանգստացնող միջոց տալ (վալերիանա) և արագ շտապօգնություն կանչել։

Սպառնալիքով կամ սկսված վաղաժամ ծննդաբերության դեպքում կնոջն անհապաղ տեղափոխում են հիվանդանոց։ Աստիճանը պարզելուց հետո բժիշկները որոշում են համապատասխան գործողությունների և միջոցառումների պլանը։

Ծննդաբերությունը հետաձգում են այնքան, որքան անհրաժեշտ է լինում։ Բուժման հիմնական նպատակը ռեսպիրատոր դիսթրես-համախտանիշի կանխարգելումն է, քանի որ անհաս երեխայի թոքերը դեռևս հասուն չեն լինում, իսկ ալվեոլներում բացակայում է սուրֆանկտանտը, որի արտադրման նպատակով հատուկ դեղամիջոցներ են նշանակվում։

Սկսված վաղաժամ ծննդաբերության վարումը

Վաղաժամ ծննդաբերությունն զգուշությամբ են վարում։ Ցավազրկամ նպատակով կարող է էպիդուրալ անեսթեզիա կիրառվել։ Ծննդաբերության երկրորդ փուլում պտղին վնասվածքներից պաշտպանելու նպատակով կատարվում է շեքի հատում։ Ծննդաբերությունից հետո երեխային տեղափոխում են կուվեզի մեջ։

Կարդացեք՝ Ժամանակից շուտ ծնված երեխաներ

Բարդացումներ

Վաղաժամ ծննդաբերության ընթացքում առաջացող բարդություններն են՝

• պտղապարկի նախածննդաբերական պատռվածք, 
• ծննդաբերական ուժերի անոմալիաներ (ճիգերի թուլություն, արագ ծննդաբերություն), 
• արնահոսություն (ընկերքի առաջադրություն, ընկերքի շերտազատում, արգանդի կրճատման գործառույթի խանգարում)։ 

Կանխատեսումները կախված են գեստացիայի ժամկետից, բարդություններից, պտղի առաջադրությունից և քաշից, հետծննդաբերական բարդացումներից։

Կանխարգելումը

Վաղաժամ ծննդաբերության կանխարգելումը պետք է սկսվի դեռևս հղիության պլանավորման փուլից։ Հարկավոր է բուժել քրոնիկական հիվանդությունները, հետազոտվել միզասեռական վարակների հայտնաբերման նպատակով, առողջ ապրելակերպ վարել, հրաժարվել վնասակար սովորություններից, ֆիզիկական ծանր աշխատանքից, խուսափել սթրեսային իրավիճակներից։ Հղիության մասին տեղեկանալուն պես դիմել գինեկոլոգի և հաշվառվել։