Կորտիզոլի մակարդակի որոշում

Կորտիզոլը ստերոիդային հորմոն է, արտադրվում է մակերիկամների կեղևի խրձային շրջանի կողմից` ադրենոկորտիկոտրոպ հորմոնի հսկողության ներքո։ Արյան մեջ կապված է տրանսկորտինի (կորտիկոստերոիդակապող գլոբուլին), ալբումինի և սեքս-ստերոիդկապող գլոբուլինի հետ։ Կորտիզոլի միայն 10% -ն է արյան մեջ ազատ վիճակում և արտադրվում է մեզի հետ անփոփոխ ձևով։

Արյան մեջ օրական 10-20մգ կորտիզոլ է արտազատվում, ընդ որում՝ հիմնականում առավոտյան և երեկոյան։ Հիմնական ազդեցությունը նյութափոխանակության համակարգային կարգավորումն է և էլեկտրոլիտային հավասարակշռությունը։

Բացի արյան մեջ պարունակությունից, հիպերկորտիցիզմի ախտորոշման հաստատման հարցում կարևոր դեր է խաղում նաև մեզի մեջ առկայությունը։

Կարդացեք՝ Կորտիզոլ․ ինչպե՞ս սննդի միջոցով հավասարակշռել հորմոնները

Կորտիզոլի մակարդակի որոշման լաբորատոր արդյունքները մեկնաբանելիս պետք է հաշվի առնել, որ կորտիզոլը սթրեսային հորմոն է, և արյան մեջ դրա մակարդակի վրա կարող է զգալիորեն ազդել հետազոտվողի ընդհանուր հոգեսոմատիկ վիճակը (սթրես, դեպրեսիա, ուղեկցող ծանր հիվանդություններ և այլն), ինչպես նաև հետազոտության նմուշի վերցման պայմանները (հետազոտվողը պետք է 30-40 րոպե հանգստանա հարմարավետ պայմաններում)։

Արյան մեջ կորտիզոլի մակարդակի բարձրացումը կարող է կապված լինել վերջինիս արտազատման մեծացման հետ՝

• Կուշինգի համախտանիշ, 
• ֆիզիկական ծանրաբեռնվածություն, 
• վախ, դեպրեսիա, հոգեծին անորեքսիա, ալկոհոլիզմ, երիկամային քրոնիկական անբավարարություն,

կամ արյան մեջ փոխադրող սպիտակուցների պարունակության մեծացման հետ՝

• հղիություն, 
• էստրոգենների ընդունում, 
• հիպերթիրեոզ, 
• շաքարային դիաբետ, 
• հեմատոլոգիկ հիվանդություններ և այլն։

Արյան մեջ կորտիզոլի մակարդակի որոշման ցուցումները՝

• մակերիկամների հիպոթալամուս-հիպոֆիզ-կեղև համակարգի աշխատանքի խանգարում, 
• դաշտանային ցիկլի խանգարում, սկլերոկիստոզ ձվարանների համախտանիշ, էնդոկրին անպտղություն, չզարգացող հղիություն, 
• Ադեսոնի և Իցենկո-Կուշինգի հիվանդությունների ախտոոշում, 
• սուր վարակ, շոկ, սթրես, վնասվածքային և այրվածքային հիվանդություններ, 
• չարորակ հիվադություններ կորտիզոլի էկտոպիկ արտազատմամբ (թոքերի, ենթաստամոքսային գեղձի, թիմուսի ուռուցք և այլն), 
• աուտոիմունային և և ալերգիկ հիվանդություններ, 
• երկարատև բուժում կորտիկոստերոիդների կիրառմամբ, 
• նյութափոխանակության խանգարում, 
• կորտիզոլի սինթեզի ֆերմենտների պակաս և այլն։ 

Արյան մեջ բնական քանակությունը 220,1-509,0 նմոլ/լ, առավելագույն քանակը դիտվում է առավոտյան (կախված է նաև տվյալ լաբորատորիայի սահմանած չափանիշներից)։

Հետազոտության համար անհրաժեշտ արյան և մեզի շիճուկի կամ պլազմայի ծավալը՝ 0,1 մլ, հետազոտության տևողությունը՝ 2-3 ժամ։