Էկզոցերվիցիտը արգանդի վզիկի հեշտոցային մասի բորբոքումն է, էնդոցերվիցիտը՝ արգանդի պարանոցային խողովակի լորձաթաղանթի բորբոքումն է:

Ցերվիցիտների կանխարգելումը

Ընտանիքի պլանավորման, հղիության, արտադրական ձեռնարկություններում դիսպանսերային հաշվառման ժամանակ անհրաժեշտ է կնոջն ստուգել թաքնված վարակները հայտնաբերելու նպատակով:
Էկզոցերվիցիտ և էնդոցերվիցիտ, վագինիտ հայտնաբերելիս անհրաժեշտ են լրացուցիչ քննություններ (արգանդի վզիկի մակերեսի քսուքի բջջաբանական հետազոտություն) արգանդի վզիկի ուռուցքային հիվանդությունների վաղ հայտնաբերման նպատակով:

Ցերվիցիտների տեսակները

Էնդոցերվիցիտը ըստ ընթացքի լինում է սուր և քրոնիկական, ըստ բորբոքման տարածվածության` օջախային և տարածված:

Տարբերում են՝ սուր ոչ ինքնատիպ ցերվիցիտ ու վագինիտ, և քրոնիկական ոչ ինքնատիպ ցերվիցիտ:

Ցերվիցիտների պատճառագիտությունը

Ոչ ինքնատիպ ցերվիցիտն ու վագինիտը պայմանավորված են պայմանական ախտածին մանրէների ազդեցությամբ (Е.coli, ստրեպտոկոկներ, ստաֆիլակոկներ, էպիդերմայի ստաֆիլակոկ, մանրէանմաններ, կորինեբակտերիում և այլն):

Առողջ կնոջ օրգանիզմում աէրոբ մանրէները գերակշում են անաէրոբներին 10:1 հարաբերությամբ: Բնականոն մանրէային հավասարակշռությունը խոչընդոտում է ախտածին մանրէների ներխուժմանը, որոնք հեշտոցի ու արգանդի վզիկի բորբոքման պատճառ կարող են դառնալ: Էնդոէկզոցերվիցիտ կարող են հարուցել սեռավարակները (քլամիդիա, միկոուրեապլազմա, տրիխոմոնադներ և այլն): Տարիքային որոշ փոփոխությունների շրջանում էստրոգենների սակավությունը հանգեցնում է ատրոֆիկ կոլպիտի և ոչ ինքնատիպ ցերվիցիտի:

Ցերվիցիտների ախտածագումը

Հայտնի է, որ արգանդի վզիկը սեռական ոլորտը հարուցիչների ներթափանցումից պաշտպանող կենսաբանական պատնեշներից մեկն է: Արգանդի վզիկի անատոմիական-ֆիզիոլոգիական առանձնահատկությունները (պարանոցային նեղ խողովակը`իր լորձային խցանով, որը պարունակում է մանրէասպան հատկությամբ օժտված IgA, լիզոցիմ և այլ նյութեր) պաշտպանում են հարուցիչների ներթափանցումից:

Պաշտպանական մեխանիզմները խաթարվում են պարանոցի ծննդաբերական վնասվածքների, վիժումների (էկտրոպիոն), ախտորոշիչ վտանգավոր միջամտությունների դեպքում, երբ վարակն ազատ թափանցում է սեռական ուղիներ, իսկ բորբոքումն սկսվում է ամենից առաջ հենց էնդոէկզոցերվիցիտով:

Էկզոցերվիքսի հիմնական գործառույթը պաշտպանությունն է: Էնդոցերվիքսի հիմնական գործառույթը հյութազատությունն է (սեկրետի արտադրությունը): Պարանոցային խողովակը գլանաձև էպիթելով է պատված, և այդտեղ առկա ճեղքերն ու փոսերը կոչվում են պարանոցային գեղձեր: Դրանք հյութ են արտադրում, որի բնույթը փոխվում է` կախված դաշտանային ցիկլի փուլից: Նայած հարուցիչն ինչ տեսակի է և ուր է ներդրվում, բորբոքումը զարգանում է էնդո կամ էկզոցերվիցիքսում:

Ցերվիցիտի ու վագինիտի կլինիկական պատկերը

Սուր ոչ ինքնատիպ ցերվիցիտին ու վագինիտին հատուկ է լորձային և թարախային առատ արտադրությունը, հեշտոցի քորը, երբեմն որովայնի ստորին հատվածների ցավերը: Հայելիներով զննելիս հեշտոցի ու արգանդի պատին դիտվում են կետավոր արյունազեղումներ, լորձաթաղանթի կարմրություն, այտուց: Ծանր դեպքերում կարող են երևալ խոցեր: Քրոնիկական ցերվիցիտն ու վագինիտն ուղեկցվում են աննշան արտադրությամբ, բայց արգանդի վզիկն այտուցված է լինում:

Էնդոցերվիցիտի կլինիկական պատկերը

Սուր էնդոցերվիցիտ՝ հիվանդները գանգատվում են հեշտոցից եկող լորձաթարախային արտադրությունից, երբեմն որովայնի ստորին հատվածների ու գոտկատեղի ձգող ցավերից: Արգանդի վզիկը հայելիներով զննելիս և կոլպոսկոպիայի ժամանակ պարանոցային խողովակի արտաքին բացվածքի շուրջ դիտվում է կարմրություն (կարմրած, այտուցված լորձաթաղանթի աննշան արտափքում), առատ լորձաթարախային կամ թարախային արտադրություն, էրոզիվ մակերես:

Քրոնիկական էնդոցերվիցիտը զարգանում է սուր էնդոցերվիցիտը չհայտնաբերելու և չբուժելու դեպքում, որին հատուկ է բորբոքման տարածումը ստորադիր շարակցահյուսվածքային և մկանային տարրերի վրա: Արգանդի վզիկի հեշտոցային մասի վրա կեղծ էրոզիաներ են գոյանում, դրան նպաստում են արգանդի պարանոցի խողովակից ախտաբանական արտազատուկները (էպիթելը թրջվում և պոկվում է, ներթափանցում է երկրորդային վարակը):

Հայտնվում են ներսփռանքներ` հետագա գերաճով և կազմափոխություններով: Վզիկը կոշտացած և գերաճած է լինում, ինչին նպաստում են կեղծ էրոզիաների բուժման հետևանքով գոյացած բշտերը:

Ցերվիցիտների ախտորոշումը

Ներկա պայմաններում լաբորատոր հետազոտությունների շնորհիվ էկզոէնդոցերվիցիտների ախտորոշումը դժվարություն չի ներկայացնում և ներառում է՝

• մանրադիտում,
• մանրէաբանական հետազորություն,
• բջջաբանական հետազորություն,
• հեշտոցի արտազատուկի рН-մետրիկ հետազորություն,
• ՊՇՌ և իմունոֆերմենտային հետազոտություն,
• ընդլայնված կոլպոսկոպիա:

Պարտադիր հետազոտություններ

Պարանոցային խողովակի, հեշտոցի և միզուկի արտազատուկի մանրադիտում մանրէների նկատմամբ` (ներառյալ տրիխոմոնադները, գարդներելլաները, գոնոկոկերն ու սնկերը), հետազոտվող նյութի մանրէաբանական ցանքս` հարուցչի անջատմամբ և հակաբիոտիկների հանդեպ զգայունության որոշմամբ, քսուք` բջջաբանական քննության համար:

Լրացուցիչ հետազոտություններ։ Արյան ընդհանուր քննություն, մեզի ընդհանուր քննություն, արյան քննություն RW, սեռավարակների ախտորոշում (հերպես, պապիլոմավիրուս, քլամիդիոզ, միկոպլազմա, ուրեապլազմա), կոլպոսկոպիա. փոփոխված տեղամասերի հայտնաբերում` բորբոքմանը հատուկ առանձին և տարբեր չափերի (0,1—0,5 սմ), էպիթելից բարձր, դեղնակարմրավուն` շրջապատված սպիտակ երիզով գոյացություններ, փոփոխված տեղամասերից բարձր երևացող բարակ, տձևացած անոթներ, որոշ օջախներ միաձուլված են` մեծ տեղամասեր զբաղեցնելով, որտեղ երևում են լայնացած անոթների հանգույցներ, ինչպես նաև կետավոր արյունազեղումներ, օջախային կամ տարածված կարմրություն:

Անամնեզը և ֆիզիկական հետազոտությունը

Դաշտանադադարի փուլում գտնվող կանանց շրջանում հիվանդությունը հաճախ հայտնաբերվում է ատրոֆիկ կոլպիտի տեսքով:

Լաբորատոր հետազոտություններ
• Ախտորոշման հաստատման համար անհրաժեշտ է կատարել մի քանի լաբորատոր հետազոտություն: Մանրադիտումը հնարավորություն է տալիս որոշել մանրէների ընդհանուր քանակը, դրանց պատկանելությունը պայմանական օբլիգատներին կամ լակտոբակտերիաներին:
• Մանրէաբանական հետազորությունը հնարավորություն է ընձեռում պարզել մանրէների տեսակային պատկանելությունը, ձևը, հակաբիոտիկների հանդեպ զգայունությունը: Բջջաբանական եղանակի օժանդակությամբ հնարավոր է պարզել ախտահարված հյուսվածքների կազմությունը բջջային մակարդակով և գնահատել բուժման արդյունքների տեղաշարժերը ժամանակի ընթացքում: Ընդլայնված կոլպոսկոպիան հնարավորություն է տալիս գնահատել բուժման արդյունքները տարբեր հարուցիչների պարագայում` ըստ բորբոքման կոլպոսկոպիկ պատկերի յուրահատկությունների:

Ըստ Վ. Ի. Կրասնոպոլսկու տվյալների` արգանդի վզիկի ոչ ինքնատիպ բորբոքման ժամանակ տարբերում են մի քանի առանձնահատկություն՝

• կախված հարուցչի տեսակից` արտազատուկը տարբեր տեսք ու բաղադրություն ունի,
• գլանաձև և բազմաշերտ տափակ էպիթել` վառ կարմիր կետերի տեսքով, որոնք մազանոթների գագաթներն են,
• շիլլերի փորձը բորբոքային գործընթացի լավ ինդիկատոր է (դարչնագույն ֆոնում բաց գույնի բծերի կամ յոդանեգատիվ տեղամասերի տեսքով),
• իսկական Էրոզիաները տիպիկ դեպքերում իրենց մակերեսին թարախային փառ են ունենում:

Գործիքային հետազոտություններ

Արգանդի վզիկի ընդլայնված կոլպոսկոպիան և փոքր կոնքի ՈՒՁՀ-ն պարտադիր պետք է կատարել: Դա արվում է զուգորդող ուռուցքային գործընթացի առկայությունը հաստատելու կամ հերքելու համար:

Տարբերիչ ախտորոշումը

Էկզո-էնդոցերվիցիտները տարբերում են արգանդի վզիկի էկտոպիայից, արգանդի վզիկի քաղցկեղից, ինքնատիպ ցերվիցիտից (գոնոռեային, սիֆիլիսային, տուբերկուլոզային և այլն):

Ցերվիցիտների բուժումը

Բուժման նպատակներն են՝ 
• բորբոքման գործընթացի կասեցումը պատճառական գործոնների վրա ազդելով,
• նախատրամադրող գործոնների վերացում (նյարդաներզատական և այլ գործառույթային շեղումներ),
• զուգորդող հիվանդությունների բուժում:

Դեղորայքային բուժումը

Ներառում է հակամանրէային, հակատրիխոմոնադային, հակասնկային, հակաքլամինադային և այլ պատրաստուկներ: