Առողջ մաշկ, ամուր անոթներ. վիտամին C-ի դերը մարդու օրգանիզմում

Առողջ մաշկ, ամուր անոթներ. վիտամին C-ի դերը մարդու օրգանիզմում

Վիտամին C-ն օրգանիզմում տեղի ունեցող գործընթացների հիմնական տարրն է: Վիտամին C-ն անհրաժեշտ է կոլագենի սինթեզի համար, որից բաղկացած են մաշկը և շարակցական հյուսվածքները: Այն պաշտպանում է սիրտը և անոթները, նվազեցնում է ճնշումը, խոլեստերինը և միզաթթուն: Բացի այդ, այն հզոր հակաօքսիդիչ է:
Ի տարբերություն շատ կենդանիների, մարդը չի կարող ինքնուրույն սինթեզել վիտամին C և այն պետք է ստանա սնունդի միջոցով: Առաջարկվող ամենօրյա չափը` 90 մգ է տղամարդկանց համար և 75 մգ՝ կանանց համար: Սա հավասար է մեկ մեծ բաժակ նարնջի հյութին կամ մեկ բուռ սև հաղարջին:

Վիտամին C-ն սննդակարգում
Եթե մարդն ընդհանրապես չստանա վիտամին C, նրա մոտ կզարգանա լնդախտ։ Լնդերի քայքայման պատճառով ատամները թափվում են։ Այնուամենայնիվ, ասկորբինաթթվի տեսքով վիտամին C-ն առկա է բանջարեղենի և մրգերի մեջ․ այնպես որ այսօր լնդախտը վտանգավոր չէ մարդու համար:
Շատերը վիտամին C-ն նույնացնում եմ ցիտրուսի կամ թթու մրգերի ու հատապտուղների հետ, բայց դա այնքան էլ ճիշտ չէ: Ասկորբինաթթվի բարձր պարունակությամբ մթերքներն ունեն նման համ, հիմնականում` այլ, ավելի ագրեսիվ օրգանական թթուների հաշվին` կիտրոնաթթու, խնձորաթթու: Կիտրոնն ու մանդարինն իսկապես հարուստ են վիտամին C-ով, բայց առաջատար չեն։ Առավել շատ վիտամին C պարունակում է չիչխանը, որի մեկ ճաշի գդալը այնքան վիտամին C է պարունակում, որքան երկու կիտրոնը, մեկ բուլղարական պղպեղը, սև հաղարջը, կիվին, մաղադանոսը:
Վիտամին C-ով ամենահարուստ միրգը ավստրալիական կակադու տեսակի սալորն է, որը 100 անգամ ավելի շատ է C վիտամին պարունակում, քան նարինջը:
Մեր սննդակարգում վիտամին C-ի հիմնական աղբյուրը կարտոֆիլն է, որն ավելի լավ է պատրաստել կեղևով:

Վիտամին C-ի ձևերը
Վիտամին C-ի ամենօրյա չափաբաժինն առանց վիտամինների և հավելումների օգտագործման այնքան էլ դժվար չէ։ Պարզապես անհրաժեշտ է ունենալ հավասարակշռված և առողջ սննդակարգ, այնուամենայնիվ, եթե վիտամին C-ի անբավարարության դեպքում բժիշկը դեղեր կամ հավելանյութեր պարունակող պրեպարատներ (պատրաստուկ) է նշանակում:
Վիտամին C-ն արագորեն ոչնչացվում է ջերմության ազդեցությամբ, ուստի միրգն ու բանջարեղենը ավելի լավ է օգտագործել հում վիճակում: Քանի որ օրգանիզմը չի կուտակում մեծ քանակությամբ վիտամին C, թարմ մրգերն ու բանջարեղենը խորհուրդ է տրվում ամեն օր օգտագործել:
Խորհուրդ չի տրվում վիտամին C-ի պրեպարատներ (պատրաստուկ) ընդունել առանց բժշկի նշանակման։
Ասկորբինաթթուն, որը վաճառվում է դեղատներում, սինթեզվում է արհեստականորեն, բայց այն չի տարբերվում իրական կազմից: Այն արտադրվում է հաբերի, պարկուճների և փոշու տեսքով։

Վիտամին C առկա է նաև մուլտի-վիտամինային պրեպարատների և կոսմետիկ միջոցների մեջ: Բացի ասկորբինաթթվից կան վիտամին C-ի այլ ձևեր.
• ասկորբատ (ասկորբինաթթվի աղ) նատրիում
• կալցիումի ասկորբատ
• այլ ասկորբատներ
• լիպոսոմային վիտամին C՝ հարստացված ճարպաթթուներով, որոնք բարելավում են վիտամինի կլանումը
• Ասկորբինաթթու բիոֆլավոնոիդներով` բուսական հակաօքսիդիչներ, որոնք նույնպես մեծացնում են կլանումը:

Վիտամին C-ի առավելությունները
Վիտամին C-ի հիմնական դերը կոլագենի սինթեզին մասնակցելն է: Այս սպիտակուցը մաշկի, ջլերի, աճառի, կապանների կառուցվածքի հիմքն է: Այն առկա է նաև մկանների, ատամների, եղունգների, անոթների պատերի մեջ: Կոլագենի նորմալ սինթեզը թույլ է տալիս պահպանել այս հյուսվածքների և օրգանների առողջությունը և պաշտպանել նրանց վաղաժամ ծերությունից:
• Վիտամին C-ն դանդաղեցնում է ծերացումը և նվազեցնում քրոնիկ հիվանդությունների ռիսկը։
Տարիքի հետ ազատ ռադիկալները կուտակվում են օրգանիզմում: Սրանք թթվածնի մոլեկուլներ են, որոնք ունեն մեկ կամ մի քանի էլեկտրոններ: Դրանք անկայուն են և ձգտում են միանալու այլ մոլեկուլների. ռեակցիայի նման շղթաները կոչվում են օքսիդացում: Այս գործընթացը արագացնում է մարմնի ծերացումը և կարող է բազմաթիվ քրոնիկ հիվանդությունների պատճառ դառնալ, ինչպիսիք են աթերոսկլերոզը, շաքարախտը, Պարկինսոնի հիվանդությունը, ինչպես նաեև ուռուցքներ:
• Ազատ ռադիկալների կուտակումն օգնում է հակաօքսիդիչներին։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ սննդակարգի 500 մգ վիտամին C հավելումը նպաստում է ազատ ռադիկալների քանակի զգալի նվազմանը:
• Ամրապնդում է իմունիտետը
Վիտամին C-ն օգնում է օրգանիզմին հաղթահարելու բազմաթիվ բորբոքային և վարակիչ հիվանդություններ: Այն խթանում է արյան սպիտակ գնդիկների արտադրությանը, որոնք օգնում են օրգանիզմը պաշտպանելու վարակներից:
• Այլ ուսումնասիրություններ ցույց են տալիս, որ վիտամին C-ն արագացնում է վերքերի բուժումը:
• Պաշտպանում է մաշկը
Վիտամին C-ն խթանում է մաշկը ագրեսիվ արտաքին միջավայրից պաշտպանող նյութերի արտադրությունը: Բացի կոլագենի սինթեզին մասնակցելուց, այն անմիջապես գործում է մի քանի ուղղություններով.
• արևապաշտպան է, օգնում է մաշկին արդյունավետորեն պաշտպանելու արևի ուղիղ ճառագայթներից,
. • օգնում է վիտամին E-ի պաշարի կլանմանը, որը մաշկի հիմնական հակաօքսիդիչն է։
• օգնում է Մելանին պիգմենտի արտադրմանը և գունաբացում է մաշկը: Վիտամին C-ով պատրաստուկներն օգտագործվում են մաշկի վրա մուգ բծերի դեմ պայքարի, ինչպես նաև թունավոր մելանոմիայի բուժման համար, երբ օրգանիզմի թունավորման պատճառով մարմնի վրա բծեր են առաջանում:
• մեծացնում է երկաթի կլանումը
Երկաթը պարունակում է կարևոր հանքանյութեր, որոնք ներգրավված են արյան կարմիր բջիջների և միոգլոբինի սինթեզի գործընթացի մեջ։
Երկաթը լինում է երկու տեսակ. առաջինը առկա է մսի և ձկան մեջ և ավելի հեշտ է կլանվում, երկրորդը՝ հատիկների, չորացրած մրգերի և ընկուզեղենի մեջ , բայց դրա կենսունակությունը ավելի ցածր է: Վիտամին C-ն օգնում է երկաթի կլանմանը։ Սա հատկապես կարևոր է բուսակերների համար, ովքեր կենդանական ծագման սննդից անհրաժեշտ հանքանյութեր չեն ստանում: 100 մգ վիտամին C-ն 67 %-ով ավելացնում է երկաթի կլանումը սննդից:
Վիտամին C-ն օգնում է վերահսկելու արյան ճնշումը
Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ 500 մգ վիտամին C-ի ընդունումը ութ շաբաթվա ընթացքում կրճատում է դիաստոլիկ (վերին) արյան ճնշման արժեքը: Վիտամին C-ն նվազեցնում է ճնշումը` օգտագործելով անուղղակի մեխանիզմներ։
Պաշտպանում է սրտանոթային համակարգը
Վիտամին C-ն իջեցնում է ճնշումը և ամրացնում անոթների պատերը, խթանում է կոլագենի արտադրությանը: Բացի այդ, ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ 500 մգ վիտամին C-ի ընդունումը զգալիորեն նվազեցնում է «վատ» խոլեստերինի քանակը և արյան մեջ ավելորդ տրիգլիցերիդների քանակը, ինչը նվազեցնում է սրտանոթային հիվանդությունների զարգացման ռիսկերը։
Օգնում է կանխելու հոդերի բորբոքումը
Պոդագրան արթրիտի մի տեսակ է, որն առաջանում է միզաթթվի մեծ քանակից։ Եթե դա չափազանց շատ է, սկսում է հոդերի մեջ պահվել: Վիտամին C-ն օգնում է զգալիորեն նվազեցնելու արյան մեջ միզաթթվի մակարդակը: Հետևաբար, այն արդյունավետ է պոդագրայի կանխարգելման գործում` օրական 1.5 գ-ը նվազեցնում է հիվանդության զարգացման ռիսկը 44 %-ով:

Վիտամին C-ի անբավարարություն
Այժմ վիտամին C-ի կտրուկ բացակայություն հազվադեպ է պատահում: Դա առաջանում է, երբ մարդը դժվար է վերահսկում իր սննդակարգը, օրինակ, դեպրեսիայի, ալկոհոլիզմի, թմրամոլության և հոգեկան խնդիրների դեպքում։
Վիտամինի անբավարարության նշաններ
• «Սագամաշկի» ձևավորում
Վիտամին C-ի ցածր մակարդակի դեպքում մաշկի հիվանդություն կարող է զարգանալ, որը հայտնի է որպես ֆոլիկուլային հիպերկերատոզ: Այն կոչվում է նաև«սագի մաշկ»:
• Մազերի սխալ աճ (պտտված)
Վիտամին C-ի անբավարարությունը կարող է հանգեցնել մազերի ծալված, թեքված աճի: Դա պայմանավորված է այն թերություններով, որոնք զարգանում են մազերի սպիտակուցային կառուցվածքում:
• Մազերի վառ կարմիր ֆոլիկուլներ
Մաշկի մակերեսին մազերի ֆոլիկուլները պարունակում են բազմաթիվ փոքրիկ արյան անոթներ, որոնք այն մատակարարում են արյունով և սննդանյութերով: Երբ առկա է վիտամին C-ի պակաս, այս անոթները դառնում են փխրուն և հեշտությամբ պայթում են՝ պատճառելով փոքր կարմիր հետքեր։
• Եղունգների ձևի փոփոխություն
«Գդալաձև» եղունգները հաճախ բարակ և փխրուն են: Նման փոփոխությունները առավել հաճախ կապված են երկաթի անբավարարության՝ անեմիայի հետ, բայց դրանք կարող են առաջանալ նաև վիտամին C-ի անբավարարության պատճառով:
• Եղունգների վրա առաջացող սպիտակ բծերը
Նման երևույթները, որոնք հայտնի են որպես գծային արյունազեղումներ, կարող են հայտնվել վիտամին C-ի անբավարարության պատճառով:
• Չոր և վնասված մաշկ, կնճիռներ
Վիտամին C-ն պահպանում է առողջ մաշկը, այն պաշտպանում է արևի կողմից առաջացած օքսիդացնող վնասներից և աղտոտող նյութերի ազդեցությունից, ինչպիսիք են ծխախոտը կամ արտանետվող գազերը: Վիտամին C-ի ճիշտ չափի ընդունումը բարելավում է մաշկի որակը, մինչդեռ դրա պակասը 10 %-ով մեծանում է այն ռիսկը, որ մաշկը կդառնա չոր և կնճռոտ:
• Կապտուկներ
Կապտուկները ծագում են մաշկի տակ արյան անոթների վնասման հետևանքով։
Որպես կանոն, դա տեղի է ունենում վնասվածքի հետևանքով: Վնասվածքների հետ կապված փոքր կապտուկները վիտամին C-ի պակասի սովորական նշան են, որոնք նվազեցնում են կոլագենի արտադրությունը, ինչը արյան անոթներն ավելի քիչ ճկուն և դիմացկուն է դարձնում:
• Դանդաղ բուժվող վերքեր
Քանի որ վիտամին C-ի անբավարարությունը դանդաղեցնում է կոլագենի ձևավորման ընթացքը, վերքերը դանդաղ են լավանում։
Միայն բժիշկն է կարող վիտամին C-ի անբավարարությունը ճշգրիտ ախտորոշել և նշանակել համապատասխան բուժում:

Վիտամին C-ն հարբուխի դեպքում
Վիտամին C-ի օգուտների վերաբերյալ շատ սխալ պատկերացումներ կան, ըստ ամենատարածվածի՝ դա օգտակար է մրսածությունն ու հարբուխը կանխարգելելու համար: Վիտամին C-ն ավելի լավ է ընդունել ոչ թե նախապես՝ մրսածությունից խուսափելու համար, այլ մրսածության և հարբուխի ընթացքում, որպեսզի օրգանիզմը հեշտ հաղթահարի այն:
Դրա համար անհրաժեշտ է օրական 1-2 գ վիտամին C ընդունել։
Վիտամին C-ի ավելցուկ
Վիտամին C-ն լուծվում է ջրի մեջ, ուստի դրա ավելցուկը հեշտությամբ դուրս է մղվում օրգանիզմից մեզի միջոցով: Ընդունման վերին սահմանը բավականին բարձր է` օրական 2 գ: Այնքան շատ պարունակվում է 30 նարինջում: Հետեւաբար, սննդից անհնար է վիտամինի ավելցուկ ստանալ: Այնուամենայնիվ, չափից մեծ չափաբաժին կարելի է ստանալ պրեպարատներից (պատրաստուկ)։
Վիտամին C-ի ավելցուկի ամենատարածված կողմնակի ազդեցություններից են որովայնի ցավ, սրտխառնոց և լուծ, ալերգիկ ռեակցիաներ` քոր, ցան և քթարտադրություն:
Վիտամին C-ի տևական ավելցուկը կարող է հանգեցնել երիկամների քարերի առաջացման:

Աղբյուրը